کابوس زنان

می دانید که می توان از بیشتر سرطان ها با روش های ساده و کم هزینه پیشگیری کرد؛ روش‌هایی که یا به سبک زندگی، مثل تغذیه و مصرف نکردن الکل و ورزش و... برمی‌گردد یا به مراجعه منظم برای معاینات دوره‌ای و تشخیص زودهنگام بیماری.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، بیشتر سرطان‌ها درصورت تشخیص زودهنگام تا حد زیادی قابل درمان با روش‌های مختلف جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند. سرطان سینه، به‌خصوص یکی از انواعی است که نخستین علت مرگ ناشی از سرطان در بین زنان است و عوامل زیادی در سبک زندگی ما هستند که درصورت اصلاح آن‌ها می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد. در ضمن درصورت تشخیص به موقع نیز، تا حد زیادی می‌توان روند رشد آن را متوقف کرد. به همین علت شاید برای آنان که از سرطان می‌ترسند، چیزی واجب‌تر از دانستن سیر تا پیاز پیشگیری از ابتلا به سرطان نباشد.

زنگ خطرهای سرطان سینه چیست؟

نباید برای تشخیص سرطان سینه منتظر دیدن این علامت‌ها باشید، ولی این 4 علامت را به‌عنوان زنگ خطر سرطان سینه بشناسید.

1. توده:هر توده قابل لمسی که خودتان در معاینه سینه ها کشف می‌کنید، نیاز به بررسی بیشتر دارد. البته نمی‌توان همه توده‌ها را سرطان نامید چون تعداد زیادی از توده‌ها خوش‌خیم‌ هستند.

2. ترشح: ممکن است در سنین باروری به دلایل مختلف ترشح از نوک سینه وجود داشته باشد که باید در مورد علت آن مشورت شود اما ترشح در سنین بالاتر حتما باید بررسی شود.

3. تغییرات نوک سینه: هرگونه تغییر شکل جدید در سطح پوست سینه و به‌خصوص در نوک آن، مثل فرو رفتگی و حالت پوست پرتقالی مهم است و باید بررسی شود.

4. بزرگی غده لنفاوی زیر بغلی: از جمله دیگر علائم احتمالی سرطان، به‌خصوص سرطان سینه بزرگ شدن غده لنفاوی زیربغل است؛ البته باز هم باید تاکید کنیم که علل خوش‌خیم هم می‌توانند باعث تورم غده لنفاوی شوند.

خطرات (عوامل زمینه‌ساز) را بشناسید

این عوامل، زمینه‌ساز احتمالی ایجاد بیماری هستند که با شناختن آن‌ها می‌توان غربالگری را با شدت بیشتر انجام داد یا درصورت امکان آن‌ها را رفع کرد.

5. چه سنی خطرناک است؟ بروز سرطان سینه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. گفته می‌شود که سن، بارزترین عامل خطر برای این بیماری است. به همین دلیل است که غربالگری زنان بدون علامت، با ماموگرافی، از 40 سالگی آغاز می‌شود.

6. سابقه فامیلی چه تاثیری دارد؟ سرطان سینه ممکن است در یک زمینه ارثی رخ دهد. گفته می‌شود که 5 تا 10 درصد کل انواع سرطان‌های سینه، به‌صورت ارثی ایجاد شده‌اند. دو ژن اصلی که جهش در آن‌ها می‌تواند فرد را از لحاظ ژنتیک مستعد ابتلا به این سرطان کند، BRCA1 BRCA2 نام دارند. این دو در حالت طبیعی، باعث سرکوب سلول‌های سرطانی می‌شوند. درحالی‌که اگر در آن‌ها جهش رخ دهد، نمی‌توانند این نقش را به‌خوبی ایفا کنند و در نتیجه استعداد ژنتیک ابتلا به‌وجود می‌آید.

7. سابقه شخصی دارید؟ فردی که قبلا سابقه نمونه‌برداری از سینه را داشته، باید از لحاظ سرطان سینه هم مراقب باشد؛ زیرا برخی وضعیت‌ها در بافت سینه‌ها، می‌توانند نشان‌دهنده رشد غیرطبیعی برخی سلول‌ها در آن و در نتیجه مرحله پیش‌سرطانی تلقی شوند (فرآیند نمونه‌برداری خطر ابتلا را بالا نمی‌برد.) زنانی که در یک سمت دچار بیماری هستند، در معرض ابتلای طرف دیگر هم هستند. همچنین بررسی‌ها نشان داده هنگام درمان سرطان سینه در یک سمت، احتمال ابتلا در طرف دیگر هم افزایش می‌یابد (بین نیم تا یک درصد.) علاوه بر آن، درمان جراحی سرطان سینه با حفظ سینه، می‌تواند احتمال عود را در همان سینه، بالا ببرد.

8. اگر سرطان دیگری داشتید ... بعضی سرطان‌ها ممکن است در ارتباط با برخی سرطان‌های دیگر رخ دهد. به این شکل که ابتلا به یک سرطان در یک عضو، باعث می‌شود که فرد از لحاظ ابتلا به سرطان دیگر هم پرخطر تلقی شود. این حالت، یعنی همراهی 2 یا چند نوع سرطان با یکدیگر، برای مجموع آن‌ها سندرم‌هایی نامگذاری شده تا پیگیری بیماران طبق دستورالعمل‌های مشخص‌شده انجام شود. در مورد سرطان سینه، 2 سرطان تخمدان و روده بزرگ در همراهی با آن ذکر می‌شود.

9. قاعدگی زودرس را جدی بگیرید: آغاز زودرس قاعدگی و یائسگی دیرهنگام، از آن‌جا که دوره زمانی مواجهه بافت سینه را با هورمون‌های زنانه بالا می‌برد، باعث افزایش احتمال ابتلا می‌شود. به همین دلیل برداشتن تخمدان‌ها، خطر ابتلا به سرطان سینه را کم می‌کند. از سوی دیگر زنانی که هیچ‌‌گاه باردار نشده‌اند هم، بیش از آن‌ها که مادر شده‌اند، در معرض ابتلا هستند اما نکته جالب این‌که بالا بودن سن هنگام نخستین بارداری، خود یک عامل خطر برای ابتلا به سرطان سینه محسوب می‌شود! (یعنی هرچه زودتر مادر شوید، به نفع‌تان است!) طوری که اگر سن نخستین بارداری، 20 سالگی باشد، احتمال ابتلا تا 50 درصد کاهش پیدا می‌کند.

10. اگر با اشعه درمان شده‌اید ... زنانی که به‌دلیل ابتلا به سرطان دیگری، ناچار به درمان با اشعه در ناحیه قفسه سینه شده‌اند، در معرض ابتلا به سرطان سینه هم هستند که این موضوع 7 تا 10 سال بعد از تکمیل دوره درمان مشخص می‌شود به‌خصوص این خطر وقتی بالاست که سن بیمار در زمان درمان با اشعه کمتر باشد.

11. هورمون‌ سرطان می‌آورد؟ به‌طور کلی باور دانشمندان این است که مصرف هورمون جنسی زنانه یا همان استروژن، مثلا به‌صورت قرص‌های خوراکی جلوگیری از بارداری یا به شکل درمان جایگزینی با هورمون در یائسگی، عامل ایجاد سرطان سینه است؛ اما هنوز همه محققان شواهد را در این باره کافی نمی‌دانند.

12. درمان با هورمون در یائسگی خطر دارد؟ آخرین بررسی‌ها نشان داده درمان جایگزینی با هورمون، اگر به‌مدت کمتر از 10 سال انجام شود( 5 سال توصیه شده) یا زمانی که قطع شود، خطری برای ابتلا به سرطان سینه محسوب نمی‌شود.

13. قرص جلوگیری از بارداری خطرناک است؟ در مورد قرص‌های جلوگیری از بارداری، مشخص شده که تنها در زنانی که این قرص‌ها را بیش از 10 سال مصرف کرده‌اند، افزایش خطر، آن هم به میزان جزئی دیده می‌شود. به‌ویژه در آن دسته از زنانی که قبل از 20 سالگی مصرف را شروع کرده بودند. ضمن این‌که هم‌اکنون تایید شده استفاده قبلی یا فعلی از این قرص‌ها در افزایش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان هم بی‌تاثیر است.

14. مصرف چربی را کم کنید : بالا بودن میزان چربی در تغذیه فرد، یکی از عوامل خطر شناخته‌شده برای ابتلا به این بیماری است. چنان که این موضوع حتی توانسته آمار بیماران را در فرهنگ‌های مختلف نیز تحت‌الشعاع قرار دهد. هرچه میزان چربی بیشتر باشد، احتمال ابتلا نیز بیشتر است.

15. نقش سیگار را جدی بگیرید : سیگار تنها باعث سرطان ریه نیست، هرچند به این اتهام معروف‌تر است. این روزها مطالعات زیادی روی تاثیر سیگار روی سرطان‌های مختلف انجام می‌شود که نمونه آن مطالعه‌ای است که اخیرا روی حدود 13 هزار نفر از زنان آمریکایی انجام شده است. در این مطالعه مشخص شده زنانی که به‌دلیل داشتن سابقه فامیلی مثبت یا سایر عوامل خطر، زمینه قوی برای ابتلا به سرطان سینه داشته‌اند، با دود کردن سیگار، این خطر را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند. به‌عنوان مثال، زنانی که حداقل 35 سال سیگاری بوده‌اند، تا 60 درصد بیشتر از سایرین، یعنی زنانی که زمینه مشابه برای ابتلا به سرطان داشته‌اند ولی سیگاری نبوده‌اند، در خطر ابتلا قرار می‌گیرند. این ریسک برای زنانی که 15تا 35 سال اهل دود بوده‌اند، حدود 7 درصد است. این میزان خطر، نسبت به مطالعات قبلی بسیار بالاتر بوده است. در این مطالعه که نتایج آن توسط انجمن سرطان‌شناسی بالینی آمریکا تایید شده، اثر سیگار در ایجاد سرطان ریه و روده بزرگ نیز تایید شده است.

16. وزن کم کنید : چاقی یک عامل خطر شناخته‌شده سرطان سینه در زنان است که خوشبختانه از جمله عواملی است که می‌توان آن را تغییر داد.

17. آنتی‌اکسیدان‌ مصرف کنید : اصولا مواد‌غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان در پیشگیری از انواع سرطان مطرح هستند اما هنوز نقش آن‌ها اثبات نشده است.

18. سلامت عمومی را جدی بگیرید : زنانی که شاخص‌های مربوط به سلامت آن‌ها پایین‌تر از سایرین است، نسبت به ابتلا به سرطان سینه هم آسیب‌پذیرتر هستند. در این بررسی که در دانشگاه سن‌دیه‌گو انجام شده، مشخص شد، پایین بودن سطح سلامت عمومی فرد، می‌تواند احتمال عود سرطان قبلی را تا 27 درصد و خطر بروز سرطان جدید را تا 65درصد افزایش دهد. همچنین این زنان تا 50درصد بیشتر از سایر زنان در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان بودند. احتمالا این نتایج به‌دلیل آن بوده است که زنانی که به سلامت خود بیشتر اهمیت می‌دهند، از عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه دورتر هستند و همچنین زودتر توده سرطانی‌شده را در بدن خود شناسایی می‌کنند.

19. سبک زندگی خود را عوض کنید : سبک زندگی سالم، هم در پیشگیری از ابتلا به سرطان موثر است و هم در کم‌کردن پیشرفت بیماری ایجادشده. مطالعه دیگر محققان دانشگاه "سن‌دیه‌گو" در کالیفرنیای آمریکا مشخص کرده افرادی که با تشخیص بیماری سرطان سینه تحت درمان قرار گرفته‌اند و اکنون بیماری‌شان در دوره خاموشی است، می‌توانند با بهبود سبک زندگی‌شان، کاری کنند که این بیماری برای همیشه یا حداقل در سال‌های قابل‌قبولی، سایه‌اش را از سر آن‌ها کم کند. در این مطالعه مشخص شد، این زنان اگر از میوه و سبزی‌های بیشتری در رژیم غذایی‌شان استفاده کنند و همین طور 6 روز در هفته و هر روز 30 دقیقه ورزش کنند، می‌توانند تا 50 درصد احتمال عود مجدد بیماری را از بین ببرند و امکان مرگ در اثر سرطان را پایین بیاورند.

20. کار شبانه خطرات زیادی دارد؟ شب‌بیداری به‌خصوص در شکل مزمن آن، می‌تواند احتمال بروز انواع سرطان را، به‌خصوص سرطان سینه، هم در خانم‌ها و هم در آقایان بالا ببرد. البته هنوز انجمن‌های علمی سرطان‌شناسی، مانند انجمن سرطان آمریکا، این عامل را جزو عوامل اثبات‌نشده و مشکوک طبقه‌بندی می‌کنند. علت این ابتلای افزایش‌یافته، بیشتر به هورمون ملاتونین برمی‌گردد؛ هورمونی که مسئول تنظیم ساعات بیولوژیک بدن است و واکنش‌های ذهنی و جسمی نسبت به روز و شب و ساعت‌های مختلف را کنترل می‌کند. نقش دیگر این هورمون، سرکوب سلول‌های سرطانی شناخته‌شده است. محققان می‌گویند در افرادی که شب‌ها کار می‌کنند، ترشح این هورمون مختل می‌شود و به این ترتیب، آن‌ها در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار می‌گیرند. احتمال دیگر این است که کم شدن خواب شبانه، مستقیما می‌تواند سطح ایمنی بدن را پایین بیاورد و همان طور که می‌دانیم یکی از نتایج مختل شدن سیستم ایمنی بدن، این است که بدن توانایی سرکوب و از بین بردن سلول‌های با DNA معیوب را ندارد و اجازه رشد و تکثیر آن‌ها را صادر می‌کند.

21. غربالگری : به معنای استفاده از روشی کم‌هزینه و در دسترس برای بررسی افراد ظاهرا سالم است تا بیماری مخفی را بتوان تشخیص داد.

22. سرطان سینه : یکی از 4 سرطانی است که غربالگری در آن‌ها ارزش ویژه‌ای دارد. برای سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ (کولون) و سرطان گردن رحم، روش‌های غربالگری تعیین شده که استفاده از آن‌ها و در نتیجه تشخیص زودهنگام افراد بی‌علامت، باعث می‌شود درمان موثرتر واقع شود.

23. مفیدترین روش را بشناسید : ماموگرافی در واقع نوع خاصی از تصویربرداری از بافت سینه با استفاده از اشعه ایکس است که دز اشعه استفاده‌شده در آن، از رادیوگرافی عادی بیشتر است تا بتواند تمایز بافتی را بهتر نشان دهد.

این روش، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین و مفیدترین روش‌ها، برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. بررسی‌ها مشخص کرده، غربالگری با ماموگرافی در زنان 40 ساله و بیشتر، باعث کاهش 20 تا 30 درصدی میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان سینه شده است.

علت آن است که تشخیص به موقع، می‌تواند باعث موثرتر شدن درمان شود. ماموگرافی باید هر سال تکرار شود تا بتواند چنین نقشی را ایفا کند. البته متاسفانه به‌علت بالا بودن میزان چربی در بافت سینه در سنین زیر 40 سال، استفاده از این روش برای زنان جوان چندان مفید نیست و برای زنان پرخطر در سن پایین باید از روش‌های دیگر سود ببرد. (البته به یاد داشته باشیم که سن، مهم‌ترین عامل خطر برای ابتلا به سرطان سینه است و ما بیشتر نگران ابتلای زنان بالای 40 سال هستیم.)

24. MRI بگیرید : این روش نیز برای تصویربرداری از افراد سالم و تشخیص زودهنگام بیماری استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد MRI، برای زنان جوان است که از طرفی زمینه ژنتیک یا عامل خطر قوی برای ابتلا به سرطان دارند و از طرف دیگر به‌علت سن کم، نمی‌توان از ماموگرافی برای آنان استفاده کرد. همچنین در مواردی که ماموگرافی مشکوک گزارش شود، ممکن است از MRI استفاده شود.

25. خودتان را معاینه کنید : یک روش کم‌هزینه و آسان برای تشخیص زودهنگام بیماری در مراحل اول است. معاینه سینه توسط خود فرد باید بعد از اتمام خونریزی ماهانه انجام شود تا قابل اعتمادتر باشد. بسیاری از توده‌های سرطانی را خود بیماران کشف کرده‌اند. البته تاکید کنیم که طبیعی بودن هنگام معاینه خودتان، نمی‌تواند شما را از روش‌های دیگر غربالگری بی‌نیاز کند.

26. سالی یک بار به پزشک مراجعه کنید : توصیه می‌شود که زنان بدون عامل خطر از 40 سالگی حداقل یک بار توسط پزشک معاینه شوند و درصورت وجود هر نوع اشکال، اقدامات تشخیص بیشتر انجام شود.